EODA

(...)
Decreto Foral 16/1989, de 19 de enero, por el que se determina la denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra. // Artículo único. La denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra que se relacionan en el Anexo a este Decreto Foral será la legal a todos los efectos dentro del territorio de la Comunidad Foral. // DISPOSICIONES FINALES // 1ª. Se faculta al Consejero de Presidencia e Interior para dictar las disposiciones precisas para el desarrollo y aplicación de este Decreto Foral. // 2ª. Este Decreto Foral entrará en vigor el día siguiente al de su publicación en el "Boletín Oficial" de Navarra. // ANEXO // DENOMINACIÓN OFICIAL DE TOPÓNIMOS DE LA ZONA VASCÓFONA DE NAVARRA // NAFARROAKO HERRI IZENDEGIA // I. Zona Vascófona / I. Euskal Eremua [...] BORTZIRIAK CINCO VILLAS [...] ETXALAR
(...)

(...)
DECRETO FORAL 253/1993, de 6 de septiembre, sobre la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000” Artículo único.- 1. Se establece la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000”, que, en castellano y en vascuence, figura en el documento anexo a este Decreto Foral. 2. Esta zonificación se establece sin perjuicio de otras que tengan establecidas o puedan establecer los Departamentos de la Administración de la Comunidad Foral u organismos dependientes de los mismos. DISPOSICIONES FINALES Primera.- Se faculta al Consejero de Economía y Hacienda para que adopte las medidas oportunas para la actualización de la zonificación “Navarra 2000”. Segunda.- El presente Decreto Foral entrará en vigor el día siguiente al de su publicación en el BOLETÍN OFICIAL de Navarra. Pamplona, seis de septiembre de mil novecientos noventa y tres. - El Presidente del Gobierno de Navarra. Juan Cruz Alli Aranguren. - El Consejero de Economía y Hacienda, Juan Ramón Jiménez Pérez.
(...)

(...)
Nafarroako ipar muturrean dago herri hau, Lapurdiko mugaren ondoan (Frantzia) (1). Udal mugapeak 48,1 kilometro karratu ditu, eta hauek ditu inguruan: Baztan (E), Bertizarana, Sunbilla (Bidasoako eta Berroarango mendiak) (H); Igantzi (HM), Lesaka (M) eta Bera (IM). Arantza, Igantzi, Lesaka eta Berarekin batean Bortzirietako bat da, "Cinco Villas de Sant Esteban de Lerin" edo "de la Montaña de Navarra", erdaraz. Geologiaren aldetik, eskualdea izen bereko mendi-multzo paleozoikoak egituratzen du, eta oso itxura malkartsua du mendi eta ibarretan. Tokirik garaienak hegoaldean daude. Udal mugapea Tximista errekak trabeskatzen du hego-ekialdetik ipar-mendebaldera, beste erreka tikiagoetako urak bilduz eta Bidasoara eramanez. Klima atlantiarra, hagitz hezea, eta halabereko landaredia. Arbola mota nagusiei dagokienez, hegoaldean pagadiak daude (Aizkolegiko eta Azkuako ipar isurialdea), hariztiak, iparraldean eta ipar-ekialdean, eta gainera, gaztainondoak, lizarrak eta urritzak; oihan berrietan, berriz, pinuak eta haritz amerikarrak. Joan den mendean ikatz egiteko ustiatu zituzten basoak, baita zura ateratzeko ere itsasontziak egin beharrez. Oihanak (2.361 Ha) dira mugapearen erdia. Larreek eremu handia hartzen dute (1.892 Ha), laborantzarakoa baino puskaz handiagoa (307 Ha. 1984ko datuak). Behi, behor, ardi eta zerrien abeltzaintza ekonomiaren ohiko oinarrietariko bat izan zen. HISTORIA: herri hau erregeren jauneria izan zen, eta bertako laborariek Koroari petxa bat ordaindu behar izaten zioten dirutan. "La tierra de Labort" delakoarekin muga egiten baitu, eta erresumaren defentsan egindako zerbitzuak saritzeko, Karlos III.a Nobleak gobernurako bere ordenantzak ezartzeko ahalmena eman zien kontzejuari eta herritarrei, baita beren artean alkatea eta almirantea hautatzeko eta bi notario edukitzeko ere. Halaber, Koroarekiko harreman ekonomikoak aldatu zituen, petxa eta "eiurdea" ordaintzetik eta gotorlekuak eraikitzeko auzolana egin behar izatetik salbuetsiz, eta erregerendako urteko errenta edo zentsua gordez errotagatik. Hura nahi zuten lekuan eraikitzen ahal zuten (1424). Geroago, errege Joan II.ak, kontzejuak bere aziendak bazkatzeko adina lur ez zuela jakinda, Bidasoako erregeren mendietako belarrak argi-hastetik iluntzera bitarte probetxatzeko faborea eman zien herritarrei (1463). Kontzejuak errotagatik erregeri ordaintzen zion zentsua 2.400 zilarrezko erreal ordainduz luditu zen (1630). XIX. mendearen erdi aldean bi irin-errota zeuden mugapean, burdinola bat, teileria bat eta Santa Kruz ermita. Orduko denboretan ere ehiza garrantzitsua zen, usoena bereziki; Madozen "Diccionario"n irakurtzen dugunez, "pasa bitartean 100dik 500 bitarte hartzen dira egunero". Gaur egun, pasa denboran (urriaren 1etik azaroaren 20ra), ohiko metodoak erabiltzen dira lepoetan ezarritako uso-paradetan, sareak eta palez gain, zizpak ere erabiliagatik. 1860ko Nomenklatorea 1.700 biztanleko zentsuaz mintzo da, karrikan eta 130 baserri eta bordatan barreiatuak. Gaur egun, biztanleriaren atal bat auzo hauetan banatzen da: Gorosurreta, Lakain-Apezborro, Larrapil-Sarriku, Lurriztiederra, Orizki eta Urriztokieta. Bonaparte printzeak bertako euskararen sailkapena egin zuen eta iparraldeko goi-nafarraren barnean sartu, Bortzirietako azpieuskalkian eta Berako aldaeran. Berriki arte euskara izan da nagusi, Sánchez Carriónen ariora. Karrikan, azpimarkatzekoak dira Santa Maria eliza, Gazteluko dorretxea eta XVI.etik XVIII. mende bitartean salarriz egindako hainbat eraikin. Mendearen lehen erdialdean biztanle kopuruari eutsi zion, 1.300 lagunen inguruan; gero beheiti egin zuen, eta 835 ziren 1980an.
(...)